Torbalı ilçesine Atatürk anıtı yaptırılmış; gazeteler, anıttaki Atatürk heykelinin iki yanındaki kadın ve erkek figürlerinin belediye başkanı ile eşine benzediğini ileri sürerek patırtı yapıyorlar.

Fotoğrafı dikkatle inceledim:

1- Anıt, bana göre pek çok benzeri gibi bir zevksizlik nümunesidir; seyredende estetik bir heyecan uyandırmaktan uzak, benzeri yüzlercesini görüp geçtiğimiz basmakalıp düzenlemelerden biridir. Muhterem (ve tabii dinci olmayan) basınımız, meselenin magazin veya skandal yönünü abartacağına, Türkiye çapında anıtlarımızın estetik yetersizliklerini diline dolasaydı, şüphesiz daha hayırhah bir tutum sergilemiş olurdu.

2- Atatürk heykeli, pek çok benzeri gibi Atatürk'e benzememektedir ve bu durum son derece gariptir; zira Atatürk bu memlekette heykeli en çok yapılan kişidir. Meselenin Atatürk'ün yüz hatlarından mı, yoksa heykeltıraşlarımızın kabiliyetsizliklerinden mi kaynaklandığı el'an muâllaktadır.

3- Hâl böyleyken basının sadece belediye başkanının eşi ve kendine benzetilen figürler üzerinde durması komiktir. Anıtlarda müracaat edilen âdete göre Atatürk haricindeki figürlerin anonim ve kimliksiz, aslında hiç yaşamamış bir stereotip esas alınarak biçimlenmesi esastı. Bu defa kuralın dışına çıkıldığı anlaşılıyor.

4- Bizce mahzuru yoktur; her belediye başkanı, eğer istiyorsa Atatürk anıtında yer alan kimliksiz figürlerden birine model teşkil edebilmelidir. Bu noktada niçin tutucu davranıldığını anlamakta zorluk çekiyorum.

5- Belediye başkanları genellikle bir veya iki dönem görev yapabildikleri için her değişiklikte yeniden anıt yaptırmak masraflı olabilir. Bu durumda anonim kimlikli kadın ve erkek heykellerinin kafa kısmı, tam omuz hizasından vidalı tasarlanmak suretiyle kaynak israfının önlenebileceğini düşünüyorum. Yani her yeni başkan alttan vidalı büstünü anıta taktırabilecektir. Bu fikir aslında rahmetli Necip Fazıl Bey'e aittir; kendisi, Güzel Sanatlar Akademisi'nde Milli Şef İsmet İnönü için hazırlanan devasa bir heykeli görünce, bu fikri ortaya atmıştı (ayrıntısı için Bkz; Babıâli).

6- İşin daha garibi, CHP'nin meseleyi sahiplenerek özür diler bir havaya girmesi olmuştur; CHP'de genel başkan yardımcılığı seviyesinde el konulan bu hadise hakkında yöneticilerin yorumu, "Bilerek yapılmışsa yanlıştır" şeklinde tecelli etmiş bulunuyor. Halbuki şöyle denilmeliydi: "Yasalara saygılı ve işini iyi yapan her yurttaş, bir Atatürk anıtındaki figürlerden birine modellik yapmak hakkına sahip olmalıdır!" CHP'nin girdiği tutucu yol, tek kelime ile endişe vericidir.

7- Torbalı'daki AKP'lilerin, işi mahkemelere kadar intikal ettirerek, "heykeller kaldırılsın" noktasına kadar vardırması lüzumsuzdur; bana göre AKP'liler, konu hakkında bir ilmi sempozyum tertiplemeli, uluslararası şöhret yapmış ecnebî heykeltıraşlardan müteşekkil bir heyetin, "Türkiye'deki Atatürk anıtları niçin çok kötü ve estetik kaygılardan uzak tasarlanmakta ve bu kadar çok sevildiği halde Atatürk heykelleri niçin bir türlü aslına benzememektedir?" sualine cevap aramalıydı.

8- Bu arada mevzubahs erkek ve kadın figürlerini tasarlayan heykeltıraşın "Başkanın yüzünü çok beğeniyorduk, ona sürpriz yapalım istedik" şeklindeki samimi ikrarı güme gideceğe benzemektedir. Bu ifadenin, mesele hakkında son sözü söyleyecek İzmir Valisi tarafından hafifletici sebep sayılmasını önemle hatırlatmak isteriz

9- Sahi, böyle bir ihtilâf hakkında son sözü söylemesi gereken merci, niçin validir ki?