Ahmet Turan Alkan.net Gayriresmi Ahmet Turan Alkan Sitesi

Hayat endiselerimizin, korkularimizin, bize cok onemli ve cok onemsiz gibi gorunen ayrintilarin uzaginda, disinda ve ustunde kendi ahengiyle akiyor ve bizim onun hakkinda tasalanmamiz veya tepki gostermemiz, onun tabiatinda en kucuk bir kemiyeti bile degistirmiyor. Ilmi bakisin nufuzu insani boyutun cemberini kirip mikrokozmosla makrokozmosun derinliklerinde kendinden geceli beri, bizim icin aslinda neyin onemli oldugunu fark edebilme sansimiz cok azaldi ve boylelikle insanin kavrayabilecegi tabii hacimleri, buyuklukleri ve ebatlari kaybettik. Yasayan neslin omrune sigmayacak ihtimaller bile bizi kendine esir edebiliyor: Atmosfer disindan gelmesi muhtemel serseri yorungeli goktaslarinin yol acabilecegi felaketler icin kriz senaryosu yazmaktan tutun da sahibi oldugu sirketin otuz yillik projeksiyonundaki eksikliklerden uykusu kacanlara dek irili ufakli pek cok endise insanlari urkuntuye sevk ediyor; evladinin gelecegi icin uzulenler kadar ailesinin gelecegini garanti altina aldigi icin sevinenler de, kendilerinden sonra hayat irmaginin agir ve kimiltisiz bir akisla icten ice surup gidecegi varsayimina yatirim yapiyorlar. Oysa ki hayat bizim katkilarimiza bagimli olmaksizin kendi ahengi ve dinamizmi ile islerken biz su ustune yazi karalayip onun surekliligine dair acinasi hulyalar kurarak avunabiliyoruz.

Daha kucuk yaslardan beri -herhalde etrafa ne kadar akil oldugumu ispat icun olsa gerek- yasitlarimla ukalalik yarisina giristigimizde kendimce rakiplerimi faka bastiracak bir usul edinmistim; diyordum ki, "Sana bir sey soracagim; bugune kadar belki binlerce defa isittigin, soyledigin, kullandigin ve dusundugun bir kelime; senden bu kelimeyi tarif etmeni istiyorum ama pesinen biliyorum ki sen bu kelimeyi tarif edemeyeceksin." Muhatabim iyice meraklaniyor ve cevaba kilitleniyordu, "Sor bakalim, neymis bu kelime?"

-Peki, sual su; hayat nedir?

-Bilmeyecek ne var, hayat...

Ve cogu kere manidar bir sukutla, ara sira kem kum arayislari icinde kaybolup giden karsilik kirintilari arasinda ben biraz da acullukla, "Gordun mu, bilemedin iste" diye degersiz bir galebenin keyfini cikarirdim. Ayni suali kendime de sormus olmaliyim; hafizam ne dun ne de simdi bu basit ve alelade suale manidar bir cevap bulamadigimi fisildiyor. Onu tarif edemiyor; ama varligini kuvvetle hissediyoruz ve ona karsi takindigimiz kuvvetli paylasma ve temadiyet duygusu "Biophilia" lafziyla beliriyor; "hayatseverlik." Ve o ezeli "Dichotomy" arayisimiz hayatin ziddini olumde buluyor. Dogrusu olum, hayattan daha kolay anlasilabilen ve fark edilebilen bir kavram. "Necrophilia" olu bir bedene duyulan sevhet demekmis ama onu "olumperesti" biciminde kullanmak daha dogru. Ilk manasiyla necrophilia, belki milyonda bir nisbette tesaduf edilen bir fitrat ihanetidir ama olum sektorunden ekmek yiyenleri sayiya vurmak iktiza edince cok vahim bir nispet ortaya cikiyor. Olumun hayattan daha kolay idrak edilmesi haksizlik ve ancak" olmeden once olmek" marifetine erisebilenler, hayati disindan izleyebilmek ve onu anlayabilmek irtifaina yukseliyorlar.

Hayata ne kadar kucuk centiklerle tutunuyor ve ondan ne kadar fersiz fiskelerle kopuveriyoruz. Bazen beseri asklar, bazen vatan veya memleket dedigimiz hayirsiz sevgili, bazen aile baglari, bazen siyasi, mesleki, ictimai ihtiraslar ve bunlara benzeyen yiginla kucuk tutamak ve centik bize hayatin kendisinden daha sevgili ve onemli gorunuveriyor. Hayir, "hayatseverlik" bu degil; biophilia, her sey mukadder ve kacinilmaz bir tarzda olume dogru surukleniyor gerekcesiyle hayatin onemini olcuden fazla abartmak ve ona tasiyamayacagindan daha ziyade abanmak degil; hayat ve olum denkleminin esitligine "hayr" kavramini yazmak galiba verilmesi mumkun en dogru cevap olacaktir.

Hayati ebedi kilmak elimizde degil; onu hic tukenmeyecek gibi farz ederek yasamak basit ve zavalli bir teselli. Dogum ve olum parantezi icinde siradan ve zavalli tesellilere ram olmaktan daha "hayirli" tercihler de var onumuzde; olumun ardina nufuz edebilen nazarlar, hayatin gercek surekliligine katilabiliyorlar.

"Hayat nedir?" sualine "guzel bir seydir" cevabini vermek tamamiyle yanlis sayilmaz ve onu surekli kilmak ihtiyarimizda bulunan bir tercihtir.